واکاوي غيبت يک ماهه وليعهد سعودي

وقتی خبر پرواز یک پهباد اسباب بازی بر فراز قصر سلطنتی محله «الخزامی» اول اردیبهشت ماه گذشته در صدر اخبار رسانه‌های منطقه و جهان آنهم با منشاء رسانه‌های سعودی قرار گرفت، همه با انتشار این خبر با یک علامت سوال مواجه شدند که مگر می‌شود با آن فضای امنیتی سنگینی که آل سعود برای کاخ‌های خود ایجاد کرده، یک نفر از سر بازیگوشی یا کنجکاوی اسباب بازی را به هوا فرستاده و شب آرام کاخ نشینان سعودی را ناآرام کند. اما حجم تیراندازی و آتشی که در آن شب صورت گرفته بود، حکایت از خبر دیگری می‌داد. روز‌های بعد که محمد بن سلمان ولیعهد سعودی که همواره اشتهای سخن گفتن و سفر به این طرف و آن طرف داشت تا مردم او را ببینند و باورش کنند اوست که کشور را اداره می‌کند نه پادشاه سعودی، به یکباره از نگاه‌ها غایب شد و این فرض قوت گرفت که حوادث آن شب فراتر از پرتاب یک پهباد اسباب بازی و شلیک چند گلوله بوده است واین بود که کشته یا زخمی شدن بن سلمان بر سر زبان‌ها افتاد. تا اینکه با انتشار یک خبر کوتاه مبنی بر حضور بن سلمان در جلسه هفته گذشته شورای اقتصاد دولت سعودی در جده آنهم بدون نمایش تصویری از او، تقریبا همه به این یقین رسیدند که زخمی شدن او در آن شب جدی بوده است. اما زخمی شدنی که فراتر از فرضیه پهباد اسباب بازی باشد و نشان از یک درگیری در خاندان آل سعود دارد. تحلیلگران محیط عربستان بر این اعتقادند که رقابت بین جناح‌های سیاسی در عربستان در سه سال اخیر و همزمان با به قدرت رسیدن بن سلمان بسیار تشدید شده است. این مسئله باعث نوعی انشقاق در قبایل وابسته به پادشاهی سعودی شده و اقدامات محمد بن سلمان ولیعهد سعودی این روند را تشدید کرده است. راز غیبت بن سلمان چیست و چرا در یک ماه گذشته هیچ تصویرمشخصی که زنده بودن وی را ثابت کند منتشر نشده است؟ در این مورد با طرح چند سناریوی محتمل‌تر و بررسی میزان قوت آن‌ها سعی می‌شود نزدیک‌ترین پاسخ که به واقعیت نزدیک است، مطرح شود.
سناریوی اول: احتمال دیگر این است که در حادثه کاخ الخزامی بن سلمان توسط مخالفان زخمی شده باشد. حامیان این سناریو معتقدند که هیچ دلیل دیگری نمی‌تواند غیبت یک ماهه بن سلمان را توجیه کند چرا که وی که جوان بوده و به شدت عطش قدرت دارد هیچ گاه یک ماه از رسانه‌ها به دور نبوده و به احتمال زیاد وی زخمی شده است.
سناریوی دوم: یکی دیگر از احتمالات این است که بن سلمان به دلیل هراس از کودتای مخالفان به نوعی مخفی شده باشد. در واقع حامیان این سناریو تاکید دارند که پس از حادثه اوایل اردیبهشت، بن سلمان به این نتیجه رسید که نقشه‌های زیادی برای کودتا علیه وی وجود دارد و وی از ترس اینکه ترور شود پنهان شده است.
سناریوی سوم: بن سلمان در فروردین ماه در سفر به آمریکا علیه فلسطین مواضع شدیدی اتخاذ کرد. وی در مصاحبه با نشریه آتلانتیک به صراحت از حق موجودیت اسرائیل برای داشتن سرزمین دفاع کرد. این مسئله برای عربستان بسیار سنگین بود. فشار افکار عمومی باعث شد تا ملک سلمان در نشست سران عرب در ظهران برای رهایی از این فشار حتی عنوان نشست را به قدس تغییر دهد و در بیاینه پایانی از فلسطین به صورت ظاهری دفاع کرد. بنابراین یکی دیگر از احتمالات این است که بن سلمان با هدف رهایی از فشار‌های رسانه‌ای مدتی را به دور از رسانه‌ها به سرببرد. دلیل اصلی این مسئله نیز به موضوع انتقال سفارت آمریکا از قدس به تل آویو بر می‌گردد. انتقال سفارت آمریکا به بیت المقدس با کشتار شدید مردم فلسطین همراه بود و این مسئله از قبل قابل پیش بینی بود. بن سلمان در این شرایط باید یک موضع صریح و واضح می‌گرفت و طبیعی بود که نظر او، دفاع از اسرائیل است. بنابراین بهترین راهکار را غیبت رسانه‌ای تا اتمام ماجرا دانسته است.
بررسی سناریو‌ها
سناریوی اول: زخمی شدن بن سلمان گزینه‌ای است که بیش از همه در رسانه‌ها مطرح شده است. با توجه به اظهارات "مجتهد "افشاگر معروف سعودی از حمله به کاخ الخزامی با هدف کشتن ولیعهد سعودی این احتمال وجود دارد که ولیعهد عربستان زخمی شده باشد. این اولین بار نبود که افراد ناشناس اقدام به انجام عملیات علیه سران سعودی به ویژه ولیعهد سعودی میکردند؛ ۶ ماه پیش از وقوع این حادثه، وزارت کشور سعودی در بیانی‌های اعلام کرده بود که یک فرد مسلح با سلاح کلاشنیکف و چند نارنجک، به نیرو‌های گارد پادشاهی کاخ سعودی در شهر جده حمله کرده است.
سناریوی دوم: مخفی شدن بن سلمان از ترس کودتا و یا مخالفان نیز از گزینه‌هایی است که نمی‌تواند با روحیه بن سلمان منطبق باشد. البته حامیان این سناریو برای خود دلیلی را ذکر می‌کنند. نگرانی از حملات انتقامجویانه از سوی برخی اعضای خاندان سلطنت که اقدامات محمد آن‌ها را آزرده است، دلیل این ترس برشمرده شده است. وی با به راه انداختن بازی مبارزه با فساد، شماری از شاهزادگان سرشناس و ثروتمند این کشور را بازداشت و تنها در قبال دریافت پول حاضر به آزادی آن‌ها شد. «متعب بن عبدالله»، رئیس سابق گارد ملی که از قدرت زیادی در کشور بهویژه در میان نظامیان این گارد برخوردار بود، یکی از این افراد است. نگرانی از اقدامات تلافیجویانه متعب و هواداران او در گارد ملی بود که ولیعهد جوان را بر آن داشت تا برای حفاظت از خود یک گردان جدید با نام «سیف الاجرب» ایجاد کند. هرچند این سناریو می‌تواند با واقعیت‌ها همخوانی داشته باشد، اما بن سلمان نشان داده است که هیچگاه در اقدامات خود هراس از کودتای احتمالی مخالفان را محاسبه نکرده است؛ لذا با همه این ادله‌ها، براحتی نمی‌توان آنرا پذیرفت.
سناریوی سوم: سناریوی غیبت خودخواسته بن سلمان نیز احتمال وقوع دارد، اما از سناریوی زخمی شدن بن سلمان ضعیف‌تر است. در شرایط کنونی بن سلمان ترجیح می‌دهد که از هرگونه اظهارنظری که رسیدن وی به تخت پادشاهی را با چالش مواجه کند پرهیز کند. اظهار نظر در حمایت از اسرائیل در شرایط کنونی می‌تواند باعث گسترش مخالفت‌های داخلی علیه بن سلمان شود. بنابراین وی سکوت و غیبت رسانه‌ای را بهترین راهکار برای حل این مشکل دانسته است.
در کل می‌توان گفت که دو سناریوی غیبت خودخواسته و زخمی شدن بن سلمان مهمترین سناریو‌هایی هستند که با واقعیت همخوانی دارد. بنابراین احتمال اینکه دوران این غیبت خودخواسته هرلحظه تمام شود و یا اینکه مداوای بن سلمان به پایان برسد وجود دارد.